Bảo Hiểm Xã Hội 1 lần: Quyền lợi và cách tính

1. Bảo hiểm xã hội 1 lần là gì?

Chế độ bảo hiểm xã hội một lần được quy định bởi Nhà nước nhằm cung cấp hỗ trợ tài chính cho người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc tự nguyện, cho phép họ rút một khoản tiền bảo hiểm duy nhất khi đáp ứng các điều kiện cần thiết.

Đây là quyền lợi đặc biệt trong hệ thống bảo hiểm xã hội, cho phép người tham gia có quyền quyết định việc sử dụng số tiền tích lũy của mình một cách linh hoạt, không cần phải đợi đến độ tuổi nghỉ hưu để nhận lương hưu định kỳ hàng tháng.

2. Người được hưởng BHXH 1 lần

Theo quy định tại Điểm a, b Khoản 1 Điều 8 của Nghị định 115/2015/NĐ-CP và Điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động có thể nhận bảo hiểm xã hội một lần nếu họ rơi vào một trong những tình huống sau:

1. Đã đạt độ tuổi nhận lương hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH, theo quy định tại Khoản 3 Điều 54 của Luật BHXH 2014.
2. Phụ nữ làm việc chuyên trách hoặc không chuyên trách tại các đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn đã đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đóng BHXH đủ 15 năm và không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện.
3. Chuyển đến nước ngoài để định cư vĩnh viễn.
4. Mắc các bệnh hiểm nghèo như ung thư, bại liệt, xơ gan giai đoạn cuối, phong, lao giai đoạn nặng, hoặc HIV chuyển sang AIDS, cùng các bệnh khác theo danh mục của Bộ Y tế.
5. Cán bộ công an, quân nhân khi nghỉ phục viên, xuất ngũ hoặc thôi việc mà không đủ điều kiện nhận lương hưu.
6. Người đã đóng BHXH bắt buộc nhưng sau 01 năm từ khi nghỉ việc, hoặc đã tham gia BHXH tự nguyện nhưng sau 01 năm không tiếp tục đóng và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, theo Điều 1 của Nghị quyết 93/2015/QH13.

2. Người không được rút BHXH 1 lần

Các trường hợp không được phép rút bảo hiểm xã hội một lần

• Người lao động đóng BHXH dưới 20 năm và nghỉ việc chưa đủ 01 năm. Trong trường hợp này, họ không đủ điều kiện để nhận tiền BHXH một lần, trừ khi họ thuộc một số trường hợp ngoại lệ như đã đủ tuổi nghỉ hưu, ra nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo, hoặc là bộ đội, công an khi phục viên, xuất ngũ mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

• Người lao động đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên. Những người này phải chờ đến tuổi nghỉ hưu để nhận lương hưu hàng tháng và không thể rút BHXH một lần, trừ khi họ cũng thuộc một trong các trường hợp ngoại lệ nêu trên.

• Lao động nữ hoạt động ở cấp xã đóng BHXH từ đủ 15 năm. Họ không được phép rút BHXH một lần và phải chờ đến tuổi nghỉ hưu để nhận lương hưu hàng tháng, trừ khi có các trường hợp ngoại lệ.

• Công an, bộ đội phục viên, xuất ngũ, thôi việc đủ điều kiện lãnh lương hưu. Những người này không được rút BHXH một lần vì họ có thể nhận lương hưu hàng tháng.

Những quy định này dựa trên Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 và Nghị quyết 93/2015/QH13. Để biết thông tin chi tiết và cập nhật, bạn có thể tham khảo thêm tại các nguồn thông tin chính thức hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan BHXH.

3. Cách tính BHXH 1 lần

Trường hợp Người lao động đóng BHXH bắt buộc

Để tính mức bình quân tiền lương được áp dụng trong việc tính trợ cấp BHXH một lần, ta có thể sử dụng công thức sau:

Q = (Số tháng đóng BHXH x Tiền lương tháng đóng BHXH x Mức điều chỉnh hàng năm) / Tổng số tháng đóng BHXH

Trong đó:

• Q là mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
• "Số tháng đóng BHXH" là thời gian mà người lao động đã tham gia BHXH, tính theo tháng.
• "Tiền lương tháng đóng BHXH" là số tiền mà người lao động đóng BHXH hàng tháng.
• "Mức điều chỉnh hàng năm" là tỷ lệ điều chỉnh được quy định theo quy định của Thông tư 36/2021/TT-BLĐTBXH.

Mức điều chỉnh tiền lương theo năm

Năm	Mức điều chỉnh
Trước 1995	5,10
1995	4,33
1996	4,09
1997	3,96
1998	3,68
1999	3,53
2000	3,58
2001	3,59
2002	3,46
2003	3,35
2004	3,11
2005	2,87
2006	2,67
2007	2,47
2008	2,01
2009	1,88
2010	1,72
2011	1,45
2012	1,33
2013	1,25
2014	1,20
2015	1,19
2016	1,16
2017	1,12
2018	1,08
2019	1,05
2020	1,02
2021	1,00
2022	1,00

Ví dụ: Nếu một người lao động đã đóng BHXH trong 20 năm trước năm 2014 và 10 năm sau năm 2014, với tiền lương tháng đóng BHXH là 5 triệu đồng và mức điều chỉnh hàng năm là 10%, thì ta có thể tính mức bình quân tiền lương như sau:

Q = (20 x 5 x 10) + (10 x 5 x 10) / (20 + 10) = 50 triệu đồng

Do đó, mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là 50 triệu đồng trong trường hợp này.

Trường hợp Người lao động tham gia BHXH tự nguyện

Theo quy định của Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH và Thông tư 36/2021/TT-BLĐTBXH, công thức tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH như sau:

Q = (Số tháng đóng BHXH x Thu nhập tháng đóng BHXH x Mức điều chỉnh hàng năm) / Tổng số tháng đóng BHXH

Trong đó:

• Q là mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
• "Số tháng đóng BHXH" là thời gian mà người lao động đã tham gia BHXH, tính theo tháng.
• "Thu nhập tháng đóng BHXH" là số tiền mà người lao động đóng BHXH hàng tháng.
• "Mức điều chỉnh hàng năm" là tỷ lệ điều chỉnh được quy định theo Thông tư 36/2021/TT-BLĐTBXH.

Ví dụ: Nếu một người lao động đã tham gia BHXH tự nguyện trong 15 năm trước năm 2014 và 8 năm sau năm 2014, với thu nhập tháng đóng BHXH là 8 triệu đồng và mức điều chỉnh hàng năm là 5%, thì ta có thể tính mức bình quân tiền lương như sau:

Q = (15 x 8 x 5) + (8 x 8 x 5) / (15 + 8) = 6,21 triệu đồng

Do đó, mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là khoảng 6,21 triệu đồng trong trường hợp này.

4. Hồ sơ rút BHXH 1 lần

Bước 1: Kiểm tra điều kiện và chuẩn bị hồ sơ

1. Kiểm tra xem bạn có thuộc đối tượng được hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần hay không. Xem thông tin chi tiết trong các điều kiện và trường hợp được hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần.
2. >Bước 2:Chuẩn bị hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần, bao gồm:
   • Sổ BHXH: Bản chính kèm bản photo.
   • Đơn đề nghị hưởng BHXH 1 lần (theo mẫu 14-hsb).
   • Thẻ chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân để đối chiếu thông tin.
   • (Tùy theo trường hợp cụ thể, có thể cần thêm giấy tờ khác như giấy xác nhận thôi quốc tịch, trích sao hồ sơ bệnh án, etc.)

Bước 3: Nộp hồ sơ

3. Nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH quận, huyện hoặc cơ quan BHXH tỉnh tại nơi cư trú.
4. Bạn có thể nộp hồ sơ tại nơi thường trú hoặc tạm trú, không nhất thiết phải nộp tại nơi đóng BHXH.
5. Có thể nộp hồ sơ qua giao dịch điện tử hoặc dịch vụ bưu chính công ích.

Bước 4: Chờ nhận quyết định và nhận tiền

1. Chờ nhận quyết định hưởng BHXH 1 lần từ cơ quan BHXH. Thời gian giải quyết tối đa là 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
2. Sau khi nhận được quyết định, cơ quan BHXH sẽ tổ chức chi trả tiền cho người lao động.

Bước 5: Nhận tiền BHXH 1 lần

3. Người lao động nhận được tiền BHXH 1 lần trong vòng 5 ngày kể từ ngày nhận quyết định.
4. Tiền BHXH được nhận qua tài khoản ngân hàng hoặc dịch vụ bưu chính công ích.
5. Đối với việc nhận tiền qua ngân hàng, người lao động cần đảm bảo thông tin tài khoản chính xác trong hồ sơ đã đăng ký.
6. Đối với việc nhận tiền qua dịch vụ bưu chính công ích, người lao động cần mang theo các giấy tờ liên quan và phiếu hẹn (nếu có) để nhận tiền.